Saç Hastalıkları
Tanıya Yardımcı Testler
Bölümümüzde saç hastalıkları ve saçlı deri hastalıklarının tanısında kullanılan yöntemler; saç çekme testi, trikoskopi, dijital trikoskopi, fototrikogram, trikogram, ışık mikroskobik inceleme, polarize mikroskobik inceleme, saçlı deri biyopsisi, immunfloresan inceleme ve elektron mikroskopik incelemedir.
Saç Çekme Testi
Normal bir kişide saçların %85-90‘ı büyüme evresindeyken %10-15’ i dinlenme evresindedir. Dinlenme evresindeki saçlar doğal yolla bir süre sonra dökülür ve bir süre sonra yeni büyüyen saçlar oluşur. Bu doğal seyir nedeniyle günde 100 kadar saçın dökülmesi normaldir. Ancak uzun süreler sürekli yoğun saç dökülmesi olması normal değildir. Yine bir diğer uyarıcı bulgu sadece banyo veya tarama sırasında değil gün içinde sürekli saç dökülmesinin fark edilmesidir.
İşlem öncesi hastaların uyması gereken kurallar;
Saç çekme testinin yapılmasında en uygun yöntem 2 gün yıkanmamış ve tarama, fön vb işlemler uygulanmamış saçta uygulamadır. Bu nedenle saç dökülmesinden yakınan hastaların doktor muayenesine gelirken 2 gün yıkanmamış ve saç kozmetik, bakım ve kuaför işlemleri uygulanmamış şekilde gelmesi tercih edilmektedir.
İşlemin yapılışı;
Bu test doktorunuzun muayenesi sırasında yapılır. Saçınızın farklı alanlarından 50-60 kadar saçın diplerinden uçlarına doğru hafifçe çekilmesi sonrasında ele gelen saçların sayılmasına dayanan basit bir uygulamadır. Eğer tutulan saçın %10 undan (>6 kıl) fazla saç gelirse bu pozitif çekme testi olarak kabul edilir, aktif saç dökülmesine işarettir. Dört- 5 gün yıkanmamış kişilerde, her çekimde 4-6 adet saçtan fazla gelmesi ve yeni yıkanmış kişilerde 1-2 adet saç gelmesi patolojik olarak değerlendirilir.
Bu işlem genellikle diğer saç hastalığı tanı yöntemleri ile birlikte kullanılır. Hastalık tanısına gitmede yardımcı testlerden birisidir.
Trikoskopi
Trikoskopi, el dermoskopları veya dijital dermoskopi cihazları kullanılarak uygulanan, saçların ve saçlı derinin değişik büyütme derecelerinde incelenebilmesine olanak veren bir tanı ve tedavi takip yöntemidir.
Trikoskopik inceleme kıl gövdelerinin, kıl köklerinin çıktığı açıklıkların, kılların çevresindeki saçlı deri alanlarının ve damarların değerlendirilebilmesini sağlayarak pek çok saç ve saçlı deri hastalığının tanısına yardımcı olmaktadır.
Bu yöntem polikliniklerimizde hekimlerimiz tarafından uygulanmakta, saç ve saçlı deri hastalığınızın tanısının konulması ve takipte rutin olarak kullanılmaktadır.
Triskoskopide değişik derecelerde büyütme yapabilen bir lens sistemi ile çalışan cihazlar kullanılmaktadır. İşlem hastada herhangi bir rahatsızlığa neden olacak bir girişimsel işlem değildir.
Dijital Trikoskopi
Trikoskopi yönteminin daha gelişmiş bir versiyonu olarak dijital trikoskopi ise, trikoskopik olarak izlenen bulguların kaydedildiği ve hastalığın aktivitesinin veya tedaviye cevabının takibinde kullanılan bir yöntemdir. Bölümümüzde bu yöntem ile saç ve saçlı deri hastalıklarının takibi yapılmaktadır.
Trikogram
Trikogram tekniği, saç dökülmesi yakınması ile başvuran hastalarda, saç dökülmesi tipini ortaya koymak ve hastanın klinik izlemini sağlamak amacıyla kullanılmaktadır.İşlem doktor tarafından uygulanmaktadır.
İşlem öncesi hastaların uyması gereken kurallar;
- Trikogram işlemi önerilen hastalar hazırlık için işlem öncesi;
- Saçlarını 5 gün boyunca yıkamamalıdır
- Aynı zamanda sert saç fırçalamalardan, saç boyalarından, saç spreyinden, saç jölesi ve köpüğünden uzak durulmalıdır.
- Daha önce yerel kullandığı tedavi ve kozmetik ürün varsa işlemden en az 2 hafta önce bırakılmalıdır.
Bu kurallara uygun hazırlık aşamasına uygun davranılmadığında telojen evredeki saçların dökülmesine bağlı olarak yapılan test sonuçları etkilenecek ve doktorunuzun hastalığınızın kesin teşhisini koyması zorlaşacaktır.
İşlemin yapılışı;
- Hastaya işlem hakkında bilgi verilir ve 18 yaşın altındaki hastalarda yazılı onam anne, baba veya kanuni vasisinden, 18 yaş ve üzerindeki hastalarda ise hastadan yazılı onam alınır.
- Hasta kendini rahat edeceği bir sandalyeye oturtulur.
- Saç demeti en az 2 alandan (saçın doktorunuz tarafından belirlenen ön ve arka kısmından veya uygun görülen diğer alanlardan) çekilir.
- Trikogram için seçilen bölgeyi çevreleyen saçlar tokalar yardımıyla ayrılır ve 60-80 saç içeren bir demet saç, saçlı deriden 5 mm kadar yukarıda olacak şekilde sabitlenir.
- Sabitlenmiş saçlar saçlı deriden çıkış yönlerine uygun olacak doğrultuda güçlü bir şekilde çekilir.
- Çekilen kökler saç telleri 1 cm kalacak şekilde kesilir ve inceleme için hazırlanır.
- Hazırlanan örnek 24 saat kurumaya bırakılır.
Daha sonra doktorunuz tarafından mikroskopik incelemede; köklerin şekli, kök kılıflarının olup olmadığı, saç tellerinin yapısı ve boyutları değerlendirilir. Saç kökleri, saç döngüsünün her bir evresinde farklı şekle sahip olduğundan bu değerlendirme ile saçların yapı şekil ve büyüme evresindeki anormallikler saptanabilmektedir.
İşlem sonucu belirlenen kontrol tarihinde saç dökülme nedeni ile ilgili elde edilen bilgi hasta ile paylaşılarak tedavi sürecine başlanır.
Fototrikogram (Trichoscan)
Fototrikogram tekniği, saç dökülmesi yakınması ile başvuran hastalarda, saç dökülmesi tipini ortaya koymak ve hastanın klinik izlemini sağlamak amacıyla kullanılmaktadır. İşlem doktor tarafından uygulanmaktadır.
Araştırmacıdan bağımsız saç büyümesini analiz eden otomatik yazılım programına sahip bir cihaz aracılığıyla saçların hangi evre olduğu, saç telleri çevresindeki bulgular ve anormal saç tellerinin saptanmasını sağlayan bir inceleme sistemidir. Epulimenesan mikroskop (ELM) ile otomatik dijital fotoğraflamanın birleşiminden oluşan bir sistemdir.
İşlemin yapılışı;
İncelenecek alan standart saç tıraş makineleri ile 0.5 mm boyutunda kıllar kalacak şekilde kesilir. Kesilen alan ticari olarak mevcut solüsyonla birlikte siyah boya ile boyanır. Bu alandan digital fotoğraf alınır. Hasta üç gün sonra tekrar çağırılır.
Trichoscan ile 20 ve 70 büyütmede saçlar incelenir. Saçların farklı evreleri farklı renkler ile gösterilir. Büyümeyen saçları kırmızı renkte gösterir. Büyüyen saçlar yeşil renkte görülür. Bu yöntem ile Trikogram yöntemi gibi saçların çekilmesine gerek kalmadan saçların hangi evrede olduğu saptanabilir ve bu sonuçlar doktorunuz tarafından yorumlanarak hangi saç hastalığınızın olduğu anlaşılabilir.
Işık Mikroskopi
Işık mikroskopi ile saç ve saçlı derinin incelenmesi birçok hastalıkta tanıya yardımcı olabilen basit bir yöntemdir. Doktorunuz tarafından uygulanan, girişimsel bir işlem gerektirmeyen incelemedir.
Saçları ilgilendiren özellikle genodermatozlar (ailesel saç hastalıkları) ve saç teli yapı bozukluklarıyla giden sendromların tanısında yardımcı bir yöntemdir. Ayrıca saç tellerini tutan pediküloz (saç biti, sirkenin gösterilmesi) veya saç ve saçlı derinin mantar enfeksiyonu gibi enfeksiyonların tanısında da yardımcı ve yol gösterici olmaktadır.
Işık Mikroskopi - Mantar Taraması
Mantar enfeksiyonu düşünüldüğünde ise potasyum hidroksit (KOH) ilavesi ile hazırlanan bir inceleme yöntemine başvurulur. Bu yöntemde saç ve saçlı deriden alınan örnek potasyum hidroksit (KOH) ilavesi incelemeye uygun hale getirildikten sonra doktorunuz tarafından ışık mikroskopunda incelenerek hastalığınızın kesin tanısı konulmaya çalışılmaktadır.
Elektron Mikroskopi
Elektron mikroskobu ile saç tellerinin incelenmesi sık kullanılan bir yöntem değildir. Genellikle genetik (ailesel) geçişli saç ve kıl hastalıklarının tanısında gerekli olmaktadır.
Bu yöntem için az bir tutam etkilenmiş saç teli köklere yakın kısımdan makas ile kesilerek bir kaba alınır ve elektron mikroskopta incelenir. Kıl yüzeyinin yüksek çözünürlüklü görüntüleri alınarak saç telinin yapısal bozukluğu ile giden hastalıklarının tanısına yardımcı olarak kullanılan bir tanı yöntemidir.
Saçlı Deri Biyopsisi
Bu işlem, saçlı derinizden doktorunuzun uygun göreceği yer, şekil ve büyüklükte bir parça alınarak mikroskobik inceleme yapmak amacıyla yapılmaktadır.
İşlemin yapılışı;
Saçlı derinizde doktorunuzun uygun göreceği yerden biyopsi alınmadan önce bölge antiseptik ürünlerle temizlenecek ve işlem yapılacak alan lokal anestezik maddelerle uyuşturulacaktır. Bu işlem sonrası başlanacak biyopsi işlemi sırasında ağrı olmamaktadır. Biyopsi işlemi ile gerekli şekil ve büyüklükte bir veya iki parça (doktorunuzun tanı için uygun görmesi halindde) alınarak mikroskobik inceleme yapmak amacıyla patoloji birimine incelenmek üzere gönderilir. Yapılan kesi yeri gerekirse girişim sonrası uygun sütür (dikiş) materyali ile dikilmektedir. İşlemden 2-4 hafta sonra sonuçlar ile doktorunuzla tekrar görüşerek saç veya saçlı deri hastalığınızın tanısı konusunda görüşme yapılarak tedavi yöntemleri belirlenmektedir.
İşleme bağlı oluşabilecek yan etkiler;
Tıbbi tüm girişimlerde olduğu gibi bu işlemde de bazı olası yan etkiler gelişebilir. Uygulanan anestezik maddeye bağlı allerjik reaksiyonlar, kanama, yara yeri enfeksiyonu, iz kalması, iyileşme sonrası ciltte açık veya koyu renk değişiklikleri, işlem sırasında veya sonrasında ağrı, işlem bölgesine komşu doku ve organlarda kısmi hasar, kullanılan dikiş materyaline karşı alerjik reaksiyonlar, dikiş açılması, kan toplanması, şişlik, duyu ve his kayıpları gibi komplikasyonlar gelişebilmektedir.
İşlem öncesi hastaların dikkat etmesi gereken noktalar;
Doktorunuz tarafından aksi belirtilmediği sürece işleme aç gelmemeniz ve rutin kullandığınız ilaçlarınızın (şeker, tansiyon veya kolesterol ilacı gibi) düzenini bozmamanız önerilmektedir.